Κατάργηση διάταξης βάσιμου λόγου απόλυσης και Πολιτική Ψυχολογία

Με χαρά διάβασα στα νέα πως η Ελλάδα στοχεύει στην μείωση της ανεργίας, αφού η ΝΔ πέρασε τροπολογία που επιτρέπει την απόλυση των εργαζομένων χωρίς βάσιμο λόγο. Στο σημείο αυτό διαβάστε ξανά την πρώτη πρόταση και αντιληφθείτε το οξύμωρο της υπόθεσης.

Αυτό που με ενοχλεί είναι με πόση ευκολία το κάθε κόμμα παρουσιάζει τις ιδέες του ως αλτρουιστικές και με γνώμονα το κοινό καλό, ενώ ουσιαστικά οι δύο μεγάλες ιδεολογίες στο πολιτικό σκηνικό, η αριστερά και η δεξιά, μετατρέπουν την πολιτική σε επιχείρηση με το να υποστηρίζουν η καθεμιά τα συμφέροντα τους και να διαιωνίζουν την μεταξύ τους ανόητη κόντρα (ποτέ δεν θα σταματήσω να το λέω) ενώ το δίκαιο και το καλό είναι ελάχιστα εμφανή ως απόρροιες των πράξεων τους.

Για παράδειγμα, οι μεν αριστεροί υποστηρίζουν πως έφεραν την τροπολογία κατά των απολύσεων χωρίς αιτιολογία με στόχο τη διασφάλιση δικαιωμάτων των εργαζομένων που φαίνεται να πέρασαν κρίση τα τελευταία χρόνια λόγω της κατάστασης στα δημοσιονομικά δεδομένα της χώρας. Το παραπάνω είναι αληθές -όσοι εργαζόμασταν για βασικό μισθό το γνωρίζουμε πολύ καλά και οφείλουμε να απαιτούμε αυτές τις αλλαγές στα εργασιακά ως μορφωμένοι πολίτες μίας υποτίθεται προοδευτικής χώρας. Είναι ανεκδιήγητο το γεγονός ότι δεδομένα από επιστήμες δεν καταφέρνουν ποτέ να γίνονται πράξη στην Ελλάδα, ενώ αντίθετα ο καθένας τα καταργεί με τα λόγια του με όποια ασυδοσία. Δεν αναφέρομαι μόνο σε ανθρωπιστικές επιστήμες όπως πολιτική ψυχολογία ή ψυχολογία εργασίας που στην Ελλάδα δε φαίνεται να υπάρχουν καν ως έννοιες (και είναι θλιβερό αν αναλογιστούμε πως όταν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουμε γι' αυτές, τότε πώς θα τις διεκδικήσουμε;) αλλά και για βασικές αρχές οικονομίας, για παράδειγμα το γεγονός ότι η μη επαναδιαπραγμάτευση για το χρέος μίας πτωχευμένης χώρας αλλά αντίθετα η λήψη δανείων δεν μπορεί παρά να οδηγήσει τη χώρα ακόμη πιο βαθιά στην κρίση. Παρ' όλ' αυτά όμως εμείς συνεχίζουμε και κωφεύουμε αλλά και σιωπούμε.

Οι δε δεξιοί από την άλλη υποστηρίζουν με τη σειρά τους ότι στόχος της νέας τροπολογίας είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας, αφού θα απολύονται οι εργαζόμενοι που ενδεχομένως δεν είναι παραγωγικοί από όσο μπορώ να σκεφτώ, το οποίο επίσης μπορώ να δεχτώ, αλλά μας παραμυθιάζουν με υποτιθέμενη αξιοκρατία στην εργασία; Και πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε την έλλειψη αυθαιρεσιών; Γιατί μην ξεχνάμε τον ψυχολογικό παράγοντα: μέχρι σήμερα, ακόμη και μετά την τροπολογία που δεν επέτρεπε τις απολύσεις, στην Ελλάδα της κρίσης οι εργαζόμενοι υπέμεναν όποιο εξευτελισμό στις συνθήκες εργασίας και οι εργοδότες εκμεταλλεύονταν αυτή την ανάγκη για το κέρδος, με την ιδέα ότι αν δεν επιβιώσουν οι επιχειρήσεις θα καταρρεύσει η οικονομία. Πώς είναι δυνατόν να μην ενισχυθεί αυτό και πάλι; Κι αν δεχθούμε ότι η στήριξη των επιχειρήσεων βοηθάει την οικονομία, τι θα είναι μία χώρα χωρίς τον ανθρώπινο παράγοντα αφού θυσιάζεται στο βωμό των χρημάτων; Το τραγελαφικό που διάβασα τις τελευταίες ημέρες: έχουν σκεφτεί ότι αν δεν μείνει κανείς Έλληνας να δουλεύει, στο τέλος θα αναγκαστούν να δουλέψουν αυτοί (για πρώτη φορά στη ζωή τους!);

Προσπαθώντας να διαβάσω περισσότερα για το θέμα -που έτσι κι αλλιώς ενοχλήθηκα όσο κι αν προσπαθούσα να το δω κι από τις δυο πλευρές- έκανα μία αναζήτηση στα άρθρα των εφημερίδων. Εκεί κι αν επικρατεί χάος με τις ιδεολογίες, το «πλασάρισμα» και κατ' επέκταση την προπαγάνδα. Από άρθρο με τίτλο «"Βάσιμος λόγος απόλυσης": γιατί καταργείται η διάταξη» που εξηγεί πως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν αποδείχθηκε φιλεργατική αλλά αντίθετα δεν ευνόησε τις προσλήψεις, σε ένα άλλο με τίτλο «Τέλος οι διατάξεις αιτιολογημένης απόλυσης» που ξεκινά με την τροπολογία τελευταίας στιγμής από την κυβέρνηση ΝΔ που καταργεί εμβληματικές για την προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διατάξεις. Είναι γεγονός πώς οι εφημερίδες είναι χρωματισμένες, δεν το έμαθα σήμερα. Αυτό που θέλω να αναδείξω είναι ότι οι μονομέρεια είναι προκατάληψη, και ο αποπροσανατολισμός των πολιτών καλά κρατεί, αλλά θα καταφέρουμε άραγε ποτέ να δημιουργήσουμε έναν ανθρώπινο κόσμο που, ακόμη κι αν διοικεί μία ολιγαρχία, μικροπολιτικές υστεροβουλίας δεν θα ορίζονται λαθεμένα ως επιστήμη της πολιτικής;

Μιλώντας για πολιτική ψυχολογία, αυτή η χώρα είναι βασισμένη σε αυτές ακριβώς τις αδυναμίες της, την αντίθετη φύση των ιδεών της, και φαίνεται πώς ίσως αυτός είναι ο σωστός τρόπος προσέγγισης τέτοιων θεμάτων: να διαβάζουμε και τις δύο απόψεις, να αναζητούμε τα κίνητρα στις πράξεις, να κερδίζουμε από τη διαφορετικότητα που η φύση προίκισε την καρδιά και το νου μας, αλλά και να έχουμε πάντα στόχο μας το κοινό καλό και το δίκαιο, βάζοντας πάνω απ' όλα τον άνθρωπο. Αν όμως είμαστε σε αυτούς που ανήκουν σε κάποια από τις δύο ομάδες, έχουμε σκεφτεί ποτέ την πιθανότητα να δρούμε βασιζόμενοι στις δυνάμεις και όχι τις αδυναμίες μας; Πώς θα ήταν τότε ο κόσμος;

Προσωπικά, έφυγα από την Ελλάδα πριν τρία (3) χρόνια, το καλοκαίρι του 2016, κατά κάποιο τρόπο εξ' αιτίας της ασυδοσίας ενός εργοδότη σε ένα κοντινό μου πρόσωπο, ο οποίος χρησιμοποιούσε τον ψυχολογικό εκβιασμό και προσπαθούσε να βρει οτιδήποτε να προσάψει ως παράπτωμα με στόχο να προσφύγει σε δικαιολογημένη κατ' αυτόν μείωση του ήδη πενιχρού μισθού. Λυπάμαι ειλικρινά που η χώρα επιστρέφει στην κατάσταση που ήταν πριν τρία χρόνια (τουλάχιστον τρία, αν δεν θα είναι περισσότερα) και μόνο να αναλογιστώ μπορώ πού οδηγούμαστε με τακτικές μίσους κατά του ανθρώπου τόσο στο περιβάλλον εργασίας αλλά και σε ένα γενικό πλαίσιο. Έχω ζήσει την ψυχολογική πίεση και θλίψη της οικονομικής κρίσης και δε μετάνιωσα που έφυγα από την Ελλάδα, αντιθέτως, ήρθα σε μία χώρα όπου τα πτυχία μου, οι γνώσεις μου, οι ικανότητες μου όχι απλώς ανταμείβονται, αλλά βρίσκουν στήριξη ώστε να γίνομαι καλύτερη και παραγωγική, δίνοντας πίσω στην κοινωνία για την οποία νιώθω ευγνώμων, και αυτό το τελευταίο είναι που λείπει από την ελληνική κοινωνία της βαθμοθηρίας, της τιτλοθηρίας και του «ποιος θα φανεί πιο έξυπνος από τον άλλον και θα γίνει πιο ανταγωνιστικός»‧ γιατί αυτή είναι η ματαιοδοξία της εποχής μας. Τα αποτελέσματα της ανυπαρξίας κονστρουκτιβισμού που ταλανίζουν τους Έλληνες λόγω στείρας νουθεσίας από τους μεγαλύτερους με ταυτόχρονα την έλλειψη ενθάρρυνσης από τους τελευταίους, είναι ένα ακόμη ζήτημα που συνδράμει στα συμπλέγματα κατωτερότητας/ανωτερότητας και απομακρύνει τους πολίτες από την ύπαρξη ουσιαστικών κινήτρων, επιλογών βασισμένων στα πραγματικά τους θέλω και κατ' επέκταση στη... δυστυχία. 

Θα συμφωνήσω με το Νίκο Σιδέρη («Το κατά διαβόλου Ευαγγέλιο: Πολιτική ψυχολογία της κρίσης») πως το αντίδοτο στην αποκτήνωση του ανθρώπου είναι μία κοινωνία με αγάπη και δεν είναι καθόλου ουτοπικό αυτό που σκέφτομαι. Αντίθετα, αν οι πολιτικοί μας σκέφτονται ότι κάτι τέτοιο παρα-είναι συναισθηματικό, τότε βρίσκονται σε λάθος μέρος. Είναι ο κόσμος που ζούμε και, όπως έλεγε ο μεγάλος εθνικός μας στοχαστής Νίκος Καζαντζάκης, αυτό είναι το χρέος μας. Για να διοικήσεις, εκτός από ικανότητες χρειάζεσαι και πάθος. Είναι επιτακτική η ανάγκη να δημιουργήσουμε μία τέτοια κοινωνία που στηρίζεται στην αγάπη, στο δίκαιο και να έχουμε όραμα.