Ο συνειρμός της μαντίλας: Φόβος για συναίσθημα

Είναι η δεύτερη φορά που ξεκινώ να γράφω το συνειρμό που μου γέννησε μια για γυναίκα με μαντίλα. Η πρώτη ήταν όταν είχα γράψει έκθεση για το ρατσισμό στο λύκειο -από τις πρώτες αναρτήσεις του προσωπικού μου blog όταν έφηβη ξεκίνησα να γράφω. Πάντα άνηκε στα ενδιαφέροντά μου το θέμα των φύλων, και ο σεξισμός είναι από τα αγαπημένα μου θέματα της κοινωνικής ψυχολογίας προς συγγραφή τώρα στο μεταπτυχιακό. 

Συζητώντας λοιπόν με μία μουσουλμάνα για το τι επιβάλλει η θρησκείας της, σκεφτόμουν: σε τι διαφέρει ο δυτικός κόσμος; Κι αν ο δυτικός κόσμος περιλαμβάνει πολλές χώρες και διαφορετικές κουλτούρες, στην Ελλάδα της κακοποίησης, ενοχοποίησης και έλλειψης ουσιαστικής ελευθερίας, τι μπορεί να σημαίνει; Σεξουαλική ενοχοποίηση και άνθρωποι που νιώθουν την ανάγκη να διατυμπανίζουν πως είναι ελεύθεροι και ανοιχτοί ενώ μαστίζονται από έλλειψη επαφής με τα «θέλω», τις επιθυμίες, τον εαυτό τους, με ταυτόχρονη την ασυνείδητη επιλογή λανθασμένων συντρόφων η οποία τελικά καταλήγει σε διαρκή απογοήτευση πως αυτό το άλλο μισό δε θα βρεθεί ποτέ. 

Οι μουσουλμάνοι, για παράδειγμα, με αυστηρά όρια και κανόνες κρατούν τις σχέσεις τους. Ίσως δεν είναι ευτυχισμένοι, αλλά ποιος μπορεί να ορίσει πως είναι η ευτυχία για μια γυναίκα που έμαθε να νιώθει χρήσιμη όταν είναι υποταγμένη και δηλώνει γεμάτη με όσα έχει; (Ασχέτως τι γνωρίζουμε εμείς για κακοποίηση και δεν αναφέρομαι σε περιπτώσεις τέτοιες εδώ). Κι εμείς συχνά κάνουμε λόγο για τις σχέσεις παλιά και γιατί κρατούσαν στο χρόνο σε αντίθεση με το σήμερα. Δεν είναι λίγο παράλογο; Γιατί -αντί να έχουμε τις σχέσεις που πάντα επιθυμούσαμε και με πλεονέκτημα το δικαίωμα στην ελευθερία της επιλογής- συνεχίζουμε να δυστυχούμε; 

Δεν πιστεύω πως οφείλεται στο γεγονός ότι τώρα υπάρχουν περισσότερες επιλογές ούτε πως αυτό που μας χρειάζεται είναι να γυρίσουμε στα παλιά ή/και να συμβιβαστούμε. Τότε, όπως και τώρα, οι άνθρωποι δε μπορούν, δεν έμαθαν πως είναι να αγαπούν. Απλώς τότε «έπρεπε» να μείνουν και να υπομείνουν, ήταν άλλα βάρη που από ηθικής πλευράς δεν μπορούσαν να ξεφορτωθούν, με αποτέλεσμα περισσότερη κακοποίηση και διαταραχές, διαφορετικού είδους όμως με ό,τι συναντάται στις μέρες μας. 

Σήμερα οι «διαταραχές» είναι διαφορετικές, ίσως οι αιτίες να παραμένουν ίδιες μιας και είμαστε τα παιδιά των τότε εραστών. Ο άνθρωπος χτίζει τοίχους γύρω του, προσπαθεί να συγκρατήσει τη φαινομενική αυτοπεποίθησή του με έναν ψευτο-ναρκισσισμό που δεν πείθει, ενώ με κάθε απογοήτευση γίνεται και πιο ευαίσθητος, πιο ευάλωτος. Κι έπειτα ξανά, όλα αυτά τα συναισθήματα που δεν επικοινωνούνται στους αγαπημένους άλλους, γίνονται άμυνες και όπλα της συνεχούς απογοήτευσης ώστε που διαστρεβλώνεται τελείως τελικά το πώς σκεφτόμαστε για τους άλλους γύρω μας αλλά και για την αγάπη. Επηρεάζουν το μυαλό μας αυτές οι αυτό-εκπληρούμενες προφητείες, μάς τρελαίνουν. Πως αλλιώς ένας τέτοιος άνθρωπος καταλήγει να εκδηλώνει το αντίθετο ενώ έχει συναισθήματα για κάποιον; 

Πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά από τη στιγμή που κάποιος δεν αναγνωρίζει ή δεν παραδέχεται παρά μόνο σε βάθος πως έχει συναισθήματα για τον άλλο, τα οποία πιθανώς με αρκετό κόπο κι έπειτα από χρόνο ο ίδιος εκπαιδεύτηκε ανεπαισθήτως να απωθεί; Άνθρωποι που σε κάθε ευκαιρία δηλώνουν ότι επιθυμούν μοναξιά, ότι κάνουν ότι θέλουν και δεν τους νοιάζει η γνώμη των άλλων και ειδικά τα ανόητα συναισθήματα τους, μόνο τον εαυτό τους που δεν μπορούν να ακούσουν και να νοιαστούν την ευτυχία του. Γιατί ούτε τα ίδια τα συναισθήματά τους δεν μπορούν να αναγνωρίσουν. (Δε γίνεται να μην υπάρχουν συναισθήματα, προλαβαίνω τη σκέψη όσων τέτοιων με διαβάζουν τώρα.) Ποια άλλη αιτία, λοιπόν, αν όχι ο ίδιος ο φόβος για συναίσθημα, θα μπορούσε να δικαιολογήσει τέτοιους φόβους; 

Ο φόβος είναι συναίσθημα, αλλά το ζητούμενο είναι να μην κατακλύζει τα υπόλοιπα όμορφα συναισθήματα. Κι ο θυμός είναι συναίσθημα, αλλά τι συμβαίνει όταν ξετρυπώνει ανεξέλεγκτα; Και γιατί θυμώνουν κάποιοι (και όταν αντικρύζουν τη μαντίλα πχ ή και γενικά); Από ποιον προσπαθούν να γλιτώσουν; Από τις ενοχές, τους κακοποιητικούς γονείς ή περίγυρο ή μήπως τον εαυτό τους που δε «συμμορφώνεται»; 

Όχι, δε χρειαζόμαστε ηθικά όρια για να διατηρήσουμε σχέσεις και να ευτυχίσουμε, ούτε συμβιβασμούς και συνοικέσια όπως έκαναν παλιά. Ελεύθερους ανθρώπους χρειαζόμαστε, να δουλέψουν με την ενοχοποίηση του συναισθήματος και να αναγνωρίσουν τη δύναμή του. Φτάνει πια με αυτή την εξιδανίκευση της λογικής στην οποία ακραία στρέφονται επειδή νομίζουν πως δεν έχουν τίποτα άλλο δικό τους. Κι αν οι άνθρωποι γίνουν πιο ειλικρινείς με τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους ίσως να σταματήσουν να προσβάλλουν, να κακοποιούν και να πληγώνουν... τους εαυτούς τους (εκτός από τους άλλους) και κατ' επέκταση την ίδια την αγάπη, που -κι ας μην το παραδέχονται- λαχταρούν και περιμένουν...