Η πόλη του τότε - Η πόλη του σήμερα (βασισμένο σε απόσπασμα του Αλμπέρτ Καμύ)

Το παρακάτω κείμενο μού κέντρισε το ενδιαφέρον, γιατί, διαβάζοντάς το, συνειδητοποίησα τη διαχρονικότητά του, συγκρίνοντας την πόλη του τότε όπως την περιγράφει ο Καμύ, με τη ζωή στην πόλη του σήμερα. Πόσο μας αντιπροσωπεύει! Ίσως στρεφόμενοι στη φιλοσοφική αυτή παραπομπή, να αναγνωρίσουμε στοιχεία της δικής μας καθημερινότητας, να διαπιστώσουμε τις αιτίες που οδηγούν τις επιλογές μας και ότι οι συνέπειες αυτών των επιλογών βαραίνουν τη ζωή μας... 


Για να γνωρίσεις μία πόλη, ένας βολικός τρόπος είναι να μάθεις πώς δουλεύουν οι άνθρωποί της, πώς ερωτεύονται και πώς πεθαίνουν. Στη μικρή μας πόλη, εξ’ αιτίας του κλίματός της, όλα αυτά γίνονται μαζί με τον ίδιο ξέφρενο κι αφηρημένο τρόπο. Θέλω να πω, έτσι πλήττουμε και έτσι προσκολλόμαστε σε συνήθειες. Οι συμπολίτες μας δουλεύουν πολύ, μα πάντα με σκοπό να πλουτίσουν. Πάνω απ’ όλα τους ενδιαφέρει το εμπόριο, και κύρια ασχολία τους είναι, κατά τη δική τους έκφραση, τα πάρε-δώσε. Βέβαια, απολαμβάνουν και τις μικρές χαρές, αγαπούν τις γυναίκες, τον κινηματογράφο και τα μπάνια στη θάλασσα. Ωστόσο, πολύ λογικά, κρατούν αυτές τις χαρές για το σαββατόβραδο και την Κυριακή· τις εργάσιμες μέρες της βδομάδας πασχίζουν να κερδίζουν λεφτά, όσο μπορούν περισσότερα. Τα βράδια μετά το σχόλασμα από τη δουλειά, συναντιούνται κάποια συγκεκριμένη ώρα στα καφέ, κάνουν βόλτες στην ίδια λεωφόρο, ή αράζουν στα μπαλκόνια τους. Οι επιθυμίες των νεότερων είναι βίαιες και σύντομες, ενώ τα πάθη των ηλικιωμένων περιορίζονται στο μπόουλινγκ, τις φιλικές μαζώξεις και σε λέσχες όπου παίζονται χοντρά ποσά στα χαρτοπαίγνια.

Χωρίς αμφιβολία, σήμερα, είναι φυσικό να βλέπεις τους ανθρώπους να δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ, κι έπειτα να διαλέγουν αν θα χάσουν στα χαρτιά, στα καφέ, ή στο κουβεντολόι τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής τους. Υπάρχουν όμως πόλεις και τόποι, όπου οι άνθρωποι, κάπου-κάπου, υποψιάζονται κι άλλα πράγματα. Κατά κανόνα, ούτε αυτό τους αλλάζει τη ζωή τους. Φτάνει που υποψιάζονται, κι αυτό είναι πάντα ένα κέρδος. Το Οράν*, όμως, όπως φαίνεται, μία πόλη ανυποψίαστη, που σημαίνει, μια πόλη εντελώς σύγχρονη. Δε χρειάζεται λοιπόν να διευκρινίσουμε πώς ερωτεύονται οι άνθρωποι εδώ. Άντρες και γυναίκες αφήνονται να κατασπαραχτούν ακαριαία σ’ αυτό που ονομάζεται ερωτική πράξη, ή πάλι επιδίδονται στη μακρόχρονη ρουτίνα του ζευγαριού. Ανάμεσα στα δύο άκρα, δεν υπάρχει, τις πιο πολλές φορές, μέσος δρόμος. Βέβαια, ούτε κι αυτό είναι πρωτότυπο. Στο Οράν, όπως και αλλού, η έλλειψη χρόνου και σκέψης, σε αναγκάζει ν’ αγαπάς και ν’ αγαπιέσαι ασυνείδητα. 

Αυτό που είναι ξεχωριστό στην πόλη μας είναι η δυσκολία που συναντά κανείς όταν θέλει να πεθάνει. Ο όρος «δυσκολία» ωστόσο δεν ακριβολογεί· μάλλον  θα’ ταν καλύτερα να μιλάμε για «αμηχανία». Ποτέ δε φαίνεται ωραίο ν’ αρρωσταίνεις, υπάρχουν όμως πόλεις και χώρες που καλωσορίζουν την αρρώστια, και όπου, κατά κάποιον τρόπο, σε βοηθάνε να «φύγεις» ευκολότερα. 

Κάθε άρρωστος έχει ανάγκη από στοργή, του αρέσει να βασίζεται κάπου, κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Στο Οράν όμως, οι υπερβολές του κλίματος, η σπουδαιότητα των εμπορικών υποθέσεων που διεξάγονται, η ασημαντότητα του περίγυρου, η γρηγοράδα του λυκόφωτος και η ποιότητα των ηδονών, όλ’ αυτά απαιτούν καλή υγεία. Εδώ, ο άρρωστος είναι μόνος. Σκεφτείτε λοιπόν κάποιον που πεθαίνει, παγιδευμένος πίσω από εκατοντάδες τοίχους που αναστενάζουν από τη ζέστη, ενώ, την ίδια στιγμή, ένας ολόκληρος πληθυσμός, στα τηλέφωνα ή στα καφέ, μιλάει για συναλλαγές, φορτωτικές, γραμμάτια. Τότε θα καταλάβετε πόσο άβολος είναι ο θάνατος, έστω κι είναι μοντέρνος, όταν συμβαίνει σ’ ένα άνυδρο περιβάλλον. 

Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί, είναι η κοινοτοπία της πόλης και της ζωής. Φτάνει ν’ αποκτήσεις δικές σου συνήθειες, και τότε οι μέρες περνούν χωρίς δυσκολία. Κι απ’ τη στιγμή που η πόλη μας ευνοεί ακριβώς τη συνήθεια, θα λέγαμε πως όλα πάνε καλά. Από την άποψη αυτή, αναμφίβολα, η ζωή δεν έχει καθόλου πάθος…. 

ΠΗΓΗ: «Η πανούκλα», Αλμπέρ Καμύ

*Οράν: γαλλική επαρχιακή πόλη της αλγερινής ακτής. Τα συμπεράσματα του αποσπάσματος βασίστηκαν στην περιγραφή των συνηθειών και του τρόπου ζωής της συγκεκριμένης πόλης. Ή μάλλον, καλύτερα, η αφήγηση ολόκληρου του βιβλίου στηρίχθηκε στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αυτής της πόλης.